دبستان غیر انتفاعی گه شه

بازی، تفکرکودک

بازی کودکان از بدو تولد آغاز می شود و در مراحل رشد بازی و زندگی کودک چنان در هم تنيده می شوند که تفکيک آن ها دشوار و حتی غير ممکن است . زيرا فعاليت های طبيعی کودکان به هنگام بازی متجلی می شود . کودکان نيازها و احساسات خود را در بازی ها بروز می دهند . آن ها در جريان بازی هدف ها را جستجو می کنند , اطلاعات را کسب می کنند و برای فعاليت های اجتماعی مهارت کامل را به دست می آورند . بنابر اين هر چه محيط غنی تر باشد و هر چه شناخت در مورد بازی کودکان بيش تر باشد بازی کودکان معنای کامل تری می يابد و اهميت آن بارزتر می شود .

ترديدی نيست که بازی يکی از فعاليت های اساسی کودکان است و کودکان از طريق آن دنيای اطرافشان را می شناسند و آن را تجربه می کنند . کودکان در حين بازی می توانند به نتيجه ی رفتار خود پی ببرند و ديدگاه ها و احساساتشان را بيان کنند . کودکان در بازی فرصت می يابند از طريق خيال پردازی , آرزوهايشان را به واقعيت نزديک کنند و در عين حال بر نگرانی ها و اضطراب خود فائق آيند و بالآخره کودکان در حين بازی می توانند به توانايی های جسمانی خود پی ببرند و در تقويت و ايجاد مهارت کوشش نمايند .

از اين رو ارزش بازی در ابعاد گوناگون چون ارزش جسمانی , عاطفی , شناختی , اخلاقی و اجتماعی قابل توجه است .

ارزش اجتماعی بازی

کودکان از همان ابتدای تولد نسبت به محيط اطرافشان حساسيت نشان می دهند , در واقع محيط زندگی به مثابه ی اجتماع کوچکی است که کودک با قوانين گوناگون آن آشنا می شود و با افراد مختلف تماس پيدا می کند . به قول آدلر[1] بازی بيش از هر چيز يک تمرين اشتراکی است و کودک در طی اين تمرين ها فرصت می يابد احساسات اجتماعی خود را ارضاء کند . مدرسه بازی , دزد و پليس , دکتر بازی , آمادگی او را برای شناخت مشاغل اجتماعی بالا می برد . و حدود اختيارات آن ها را بارز می کند . بازی به کودک فرصت می دهد که تنها به خود نينديشد و به اطرافيان نيز توجه کند و آن ها را به حساب آورد و از حالت خود محوری بيرون آيد .

بنابراين کودکان به خصوص در بازی های گروهی با مفاهيمی چون توجه به مقررات , رعايت حقوق ديگران , سخت گيری , همدردی و همدلی آشنا می شوند . هر زمان که کودک چيزی در باره ی جهان و روابط آن کشف می کند به موازاتش چيزی در مورد خودش نيز در می يابد .

شعر

زبانی است مبتنی بر ایجاز کلام، طوری که گوینده ی شعر با کم ترین کلمه بیش ترین حرف را بزند. کودکان ریتم و حرکت و در واقع پیوندهای آوایی کلام را درک و به آن علاقه نشان می دهند. بنابراین هر کلام آهنگین، هر چند نامفهوم برای آنان قشنگ و دلخواه است به خصوص هنگامی که این کلام آهنگین در جریان یک بازی و نمایش ارائه شود، تاثیر بیش تری در مخاطبان خردسال خود خواهد داشت.

عناصری چون احساس و عاطفه و تخیل، زبان موسیقی و شکل در شعر قابل جست و جو است. همچنین شعر باید تمام موارد ریتم، وزن، قافیه، ردیف، قالب، و ..... را داشته باشد. بنابراین یک شعر زمانی خوب و برای کودکان قابل استفاده است که ویژگی های یک شعر یعنی عناصر مورد نیاز را داشته باشد و همین طور متناسب با نیازها و توان کودکان باشد.

شعر یکی از فعالیت های این دوره است که در پرورش ذوق هنری کودکان نقش به سزایی دارد. شعر به دلیل بهره گیری از عناصری چون خیال انگیزی و (موسیقی شعر) برای کودکان بسیار جذاب است و در رشد همه جانبه ی آنان نقش مهمی ایفا می کند.

تأثیر شعر در رشد عاطفی 

باعث شادی و نشاط کودک می شود، کودک از خواندن ان لذت می برد، ذوق هنری و حس زیبایی شناسی را در کودک پرورش می دهد.   

تأثیر شعر در رشد ذهنی

حس کنجکاوی و تخیل کودک را تحریک می کند:

بیش ترین تاکید شعر بر پرورش ذوق هنری کودک است امام کودک بسیاری از مفاهیم آموزشی و تربیتی را از طریق شعر به صورت غیر مستقیم می آموزد.

تأثیر شعر در رشد زبانی

با گوش دادن به شعر و خواندن آن مهارت های کلامی کودک ارتقا پیدا می کند و دایره ی واژه گانش افزایش می یابد.        

تأثیر شعر در رشد اجتماعی

کودک شعر را همراه با کودکان دیگر می خواند و از این طریق، رفته رفته مهارت های اجتماعی (مشارکت) در او تقویت می شوند.

با بسیاری از نکات اجتماعی، اخلاقی، مشاغل، روابط و ارزش ها آشنا می شود.      

شعر خوانی در مقطع پیش دبستانی[1]

ـ با استفاده از ضرب زدن

ـ تک خوانی برای یادگیری کلماتی که کودک آنها را خوب تلفظ نمی کند .

ـ شعر خوانی گروهی

 پوشه ی کارمجموعه ای ازنمونه کارهای دانش آموزان است که درجریان یاددهی-یادگیری ،هدفمند جمع آوری گشته، آگاهانه انتخاب گردیده ومنظّم سازماندهی شده وبیانگرمیزان تلاش،پیشرفت وموفقیّت دانش آموزان است وهمجون آلبومی،تصاویرگوناکون ودرمسیررشددانستن،توانستن،وبکاربستن دانش آموزان را،درمراحل مختلق فرآیندیاددهی-یادگیری به نمایش وقضاوت می گذاردکه به معلّم ودانش آموزوالدین وعوامل دست اندرکاردیگراطّلاعات ارزشمندی را ارائه می دهدتابراساس آنتلاش ها ،فعّالیّت ها واقدامات خود را پیگیری کنند.

انواع پوشه ی کار:

الف – پوشه ی کارفرآورده ای : که براساس بهترین نمونه کارهای دانش آموز برای نشان دادن موفّقیّت اوتنظیم می گردد.

ب - پوشــه ی کــارفرآیــنــدی :که به منظورنشان دادن رشد وپیشرفت دانش آموزبه کارمی رود.

ج -پوشه ی کارفرآیندی- فرآورده ای: که منتخب کارهای دانش آموز به منظورنشان دادن موفقیت وپیشرفت دانش آموزدرآن گردآوری می شودومدنظرارزشیابی توصیفی است ودرپایه های ابتدایی بهتراست برای راحتی کارآموزگاربه صورت چند لایه تشکیل شود.(کاوربه تعداددروس-پوشه- گیره –برچسب)

مزایااستفاده ازپوشه ی کار:

۱- باعث  می شوداستعدادهای بالقوّه ی دانش آموزان شکوفاشود.

۲- باعث می شودتادانش آموزان با پرداختن به فعّالیّت های ذهنی وفکری واز راه آزمایش وخطامطالب فراوانی یادبگیرند.

۳-باعث می شود تا معلّم بجّه ها را رها کندتا قکرکنند.

۴-باعث می شودتامعلّم،سیرتلاش ویادگیری راارزشیابی نماید ،نه فقط نتایج یادگیری را.

۵-بچّه ها رابه فعّالیّت گروهی رهنمون کرده ومواردی را که برای همکاری وهم فکری مسالمت آمیزلازم رابه تمرین می گذارد.

۶-بچّه هاراتشویق می کندتاکشف کنند ونتیجه ی کشف خودشان را ببینند.

۷- بچّه هاراکمک می کندتابین حدس وگمان و واقعیّت فرق بگذارند.

۸-بچّه ها راهدایت می کند تا خودشان را بیازمایند.

۹-به بچّه ها یاد می دهددقیق ترباشند وبهترببینندوفکرکنند.

۱۰- به پیشرفت دریادگیری دانش آموزان کمک می کند.

۱۱-تفاوت های فردی دانش آموزان را عینیّت می بخشد.

۱۲-حافظه ی بچّه هاراازمطالب حفظکردنی وطوطی وارمصون می دارد.

13-خودبازنگری برفرآیندیادگیری را حاکم می سازد.

14-دانش آموزرا به توانایی سنجش از یادگیری خودوخودآموزی ترغیب می کند.

15-روح پویندگی را دردانش آموزان بیدارمی کندوآن ها به تحقیق وپژوهش ومطالعه بیشتر ترغیب می کند.

16-روحیّه ی پاسخ یابی وپاسخ جویی را دردانش آموزان تقویت می نماید.

17-روحیّه ی پیگیری مداوم وخستگی ناپذیری را دردانش آموزان ایجادمی کند.

18-زمینه ی کسب عادت تازه ونوآوری در یادگیری وبُروزتغییر درعادت واندوخته های سابق یادگیری را فراهم می آورد.

19-سبب آگاهی،رشد،تنوع رغبت ها وعلایق شاگردان می شود.

20-سبب می شودتابچه ها حقیقت را لمس کنند.

21-شادی انگیزاست زیرا مستلزم کارذهنی وبدنی است.

22-کوشش های تدریس رابا کوشش های ارزشیابی به وسیله ی یادگیرنده ومعلّم رادرهم می آمیزد.

23-یادگیری را برای شاگردان ساده وتسهیل می کند.

24-شخصیّت علمی وپژوهش را دردانش آموزان پویا ساخته واعتماد به نفس وخودیاوری را درآن ها تقویت می کند.

25-موجب ایجاد فرصت آفرینندگی،زایش تفکّرات جدید وتقویت یادگیری مشارکتی می شود.

26-به دانش آموزامکان می دهد شاهدرشد وپیشرفت خود یاشد.

27-فرصت تمرین تصمیم گیری آگاهانه وقضاوت مسوولانه را موقع انتخاب نمونه ی کار برای قراردادن درپوشه به شاگردان می دهد.

28-دانش آموزان دانش وتوانایی های خودرا با پوشخ ی کارمستند می سازند.

29-ابزاری برای تعامل با همکلاسی ها،معلّمان ووالدین است.

30-فرصت شناخت واصلاح اشتباهات (جرات ریسک،نهراسیدن ازاشتباه وپذبرش آن)به شاگردان می دهد.

31-از طریق پوشه ی کارمی توان هویّت فردی شاگردراموردبررسی قرارداد.

32-دانش آموزبامرورکارهایش درسال های متوالی قابلیّت های خودرابرای امورتحصیلی وشغلی درمی یابد.

33-نکات مثبت ومنفی شاگردرابه اولباءنشان می دهد تاامکان نقش فعّال وسازنده درهدایت تحصیلی فرزندشان داشته باشند.

34-قضاوت درباره ی پیشرفت شاگردان رامستندمی کند.

محدودیت ها ی پوشه ی کار:

1-یکی از شرایط مهم برای استفاده ازپوشه ی کارداشتن اهداف دقیق وروشن درسنجش عملکرد وملاک های داوری در تحقق اهداف است که هنوز این کار درآموزش وپرورش صورت نگرفته است بنابراین توان بالای معلّمان وتجربه ی زیادمی خواهد.

2-اجرای هدفمندآن درکلاس های با تراکم بالای دانس آموزبرای معلّمان مشکل ووفت گیر است.

منبع :

۱-شکوهی،مرتضی،قره داغی،بهمن،مدیریّت پوشه ی کار،انتشارات کوروش،تهران1388 .